Zurich-Graubünden | 2020

Zürich is de grootste stad van Zwitserland en is hoofdstad van het kanton Zürich. In Zurich (en de rest van Zwitserland) vormen referenda een belangrijk onderdeel van de besluitvorming. Referenda in Zwitserland zijn een serieuze zaak. Zelfs met het schrijven van wetsvoorstellen wordt er al rekening mee gehouden dat de burger mogelijk zijn/haar zegje moet doen in een referendum. De architectuur in Zürich verschilt duidelijk van die in de zuidelijker gelegen kantons Graubünden en Ticino. Architecten uit Zürich lijken neigen naar ‘harde’ of abstracte gebouwen. Graubünden, gelegen in het oosten van Zwitserland, staat bekend om zijn prachtige architectuur en vakmanschap.
Bekijk ook het boek Zürich - Graubünden - 2023

Zurich | Genossenschaften

De wooncoöperaties in Zwitserland zijn ontstaan in 1907, in reactie op een huizentekort en een gebrek aan betaalbare huisvesting voor de werkende klasse. Oorspronkelijk waren deze Genossenschaften gelinkt aan bepaalde beroepsgroepen, vandaag staan ze open voor iedereen. Het principe van de coöperatie is eenvoudig: vele mensen werken samen en stichten een coöperatie waarvan zij aandeelhouder worden. De coöperatie bouwt huizen en verhuurt deze aan haar leden. De huur van een woning binnen een coöperatie wordt berekend op basis van de werkelijke kosten, en is zo circa 26% goedkoper dan de private huurmarkt in Zürich. Coöperaties worden sterk gewaardeerd en gesteund door het stedelijk beleid. De stad Zürich wil gezinnen in de stad houden en kwalitatief wonen in hogere densiteiten aanbieden. Zij formuleert het objectief om 10.000 woningen te bouwen en stelt hiervoor grond ter beschikking. In Zürich komen zo enkele grote coöperaties in actie. Zij realiseren ambitieuze projecten. Een coöperatie heeft het voordeel om geen ‘return on investment’ te moeten verdienen, en de mogelijkheid om na te denken op langere termijn. Vandaag telt Zürich 41.000 appartementen van coöperaties. Hiermee kan een brede mix van mensen betaalbaar wonen in de stad. Samen met Wenen is Zürich de koploper van coöperatief wonen in Europa.

Zurich | Kalkbreite, Mehr als Wohnen, Areal Kuppe

Op de tramremise van Zürich was aanvankelijk het plan opgevat om een nieuwe hangar te bouwen. Op vraag van de buurtbewoners ging de stad in onderhandeling met de vervoersmaatschappij. Zo is de coöperatie Kalkbreite ontstaan, met een innovatief woon- en werkproject. Binnen dit project zijn 60% woningen voorzien en 40% stedelijke voorzieningen zoals een cinema, kinderdag- verblijf, winkels, kantoren, etc. Kalkbreite is een stedelijk bouwblok met nieuwe rand- bebouwing rondom de bestaande tramremise.Kalkbreite is de absolute topper als het gaat om collectiviteit en betaalbaarheid van het stedelijk wonen.
Ter gelegenheid van 100 jaar wooncoöperaties in Zürich wordt in 2007 een nieuwe wooncoöperatie opgericht, Mehr als Wohnen met zo'n 55 bestaande coöperatieven. Het project is opgezet als stedelijke wijk die meer biedt dan een groot huisvestingsproject. Die filosofie sluit aan bij de naam Mehr als Wohnen. Op de locatie van de voormalige betonfabriek Hunziker worden 13 grote woongebouwen met 380 woningen voor circa 1400 bewoners ingeplant. Tegelijk zijn hier werkruimtes, kantoren, een kinderdagverblijf, een dans- en yogastudio en andere gemeenschappelijke ruimtes voorzien.
In 2021 heeft Esch Sintzel Architecten het landgoed Kuppe gerealiseerd, bestaande uit 30 appartementen. Vijf rijtjeshuisachtige gebouwen met elk zes appartementen werden toegevoegd,
die samen een ovaalvormige knik vormen. Dit resulteerde in een naar binnen gerichte, dorpsachtige structuur met karakter. De barakachtige woningen, geïnspireerd door circuswagens, vormen groepen rondom een centrum dat vrij blijft. Het concept was om de woningen op betonnen sledes te plaatsen om grondstoffen en energie te besparen.

Graubünden | Houtbouw

De architectuur in Zürich verschilt duidelijk van die in de zuidelijker gelegen kantons Graubünden en Ticino. Architecten uit Zürich lijken neigen naar ‘harde’ of abstracte gebouwen, zoals te zien bij Peter Märkli en Christian Kerez, soms met bijna klassieke elementen, zoals bij Miroslav Šik. In tegenstelling tot Graubünden legt de architectuur in Zürich minder nadruk op constructie en materialiteit. Hierin blinken namen als Peter Zumthor, Rudolph en Valerio Olgiati, Gion A. Caminada, en Valentin Bearth & Andrea Deplazes uit. Graubünden, gelegen in het oosten van Zwitserland, staat bekend om zijn adembenemende natuurlijke schoonheid. Dit kanton biedt indrukwekkende berglandschappen, pittoreske dorpen en diverse buitenactiviteiten. De traditionele houtbouw in Graubünden staat bekend om zijn prachtige architectuur en vakmanschap. Deze historische bouwstijl, te vinden in chalets en boerderijen, weerspiegelt de lokale cultuur en omgeving. Met uitgebreid houtsnijwerk en karakteristieke daken zijn deze houten constructies aangepast aan de barre weersomstandigheden van de regio..

Graubünden | 3x Peter Zumthor

Chur - Two ateliers Nadat Peter Zumthor in 1978 Atelier Zumthor oprichtte, bouwde hij zijn eigen studio in het dorpscentrum van Haldenstein tussen 1985 en 1986. In de directe omgeving realiseerde hij in de jaren daarna nog twee andere gebouwen voor wonen en werken. Het studio gebouw is een van de eerste wereldberoemde werken van Peter Zumthor. Op een onopvallende manier integreert de eenvoudige structuur zich in de omgeving. Net als de traditionele bijgebouwen in Haldenstein is het huis van hout gemaakt. Door de sobere architectonische taal krijgt het gebouw een sterk objectachtig uiterlijk. De noord-, oost- en westzijden hebben slechts spaarzame openingen en het gebouw is bekleed met fijne lorkenhouten latten.
Sumvigt - Saint Benedict Chapel De Caplutta Sogn Benedetg is een van de gebouwen die de basis vormen voor de roem van de architect. Zumthor gaf het een bijzondere vorm om het te onderscheiden van “gewone”, seculiere gebouwen. Het is gebouwd van hout, een traditioneel bouwmateriaal in de regio. De kapel, grenzend aan een pad, bevindt zich op steil terrein net boven een
dorp genaamd Sumvitg. De topografie vloeit vrijelijk om het gebouw heen, dat van onderaf gezien een torenachtige uitstraling heeft.
Vals - Therme Vals Zumthor creëerde de spa en baden als een soort ondergrondse grotachtige structuur, passend bij de omgeving. De badruimtes bevinden zich onder een half
in de heuvel ingegraven grasdak, en de Therme Vals is opgebouwd uit lokale Valser Quarzite platen, die met respect voor het materiaal en het landschap zijn gebruikt. Het ontwerp richt zich op het samenspel van berg, steen en water, en deze elementen worden architectonisch geïnterpreteerd om een betoverende ruimte te creëren.

Graubünden | Gion Antoni Caminada

De Zwitserse architectuur oogst wereldwijde lof vanwege haar diepgewortelde nadruk op traditie, cultuur en materiaalgebruik. Een opmerkelijke figuur die deze principes op unieke wijze belichaamt, is Gion A. Caminada. Deze charismatische architect opereert vanuit zijn geboortedorp Vrin, gelegen te midden van de majestueuze Zwitserse Alpen. Deze visie komt tot stand door een harmonieuze verweving van lokale kennis, architectuur en cultuur. In harmonie met dit eeuwenoude landschap heeft Caminada stallen en slachthuis gecreëerd die zowel praktisch als symbolisch essentieel zijn voor het leven van de gemeenschap. Zijn dubbele paviljoens voor stallen en het slachthuis verankeren zich in het terrein, waarbij schuine daken de helling volgen en een brug vormen tussen traditie en innovatie. In de weefsels gevels en materiaal van deze gebouwen zien we de continuïteit en verbinding met de geschiedenis.
Een van zijn meest iconische creaties in Vrin is de Stiva da morts, beter bekend als de Totenstube, een mortuarium dat ontworpen en gebouwd werd naast de historische kerk van Vrin tussen 1996 en 2002. Er is vandaag de dag meer afstand tot de realiteit van de dood gewenst en omdat een groeiend aantal mensen sterft in bejaardentehuizen of ziekenhuizen, hebben ze vaak geen thuis meer
in hun oorspronkelijke dorp, op de plaats waar ze begraven willen worden. Het gemeenschappelijk mortuariumgebouw biedt een bijzondere plek voor de overgangsrituelen die plaatsvinden voor de eigenlijke begrafenis, een plek die symbolisch, fysiek en qua ambiance ergens tussen het dagelijks leven van een dorp en de heilige gronden van een kerk en begraafplaats ligt. Net als de omliggende woonhuizen is het gebouwd van hout, maar het is wit geverfd en lijkt bijna op een kerk. De krachtige hoeksteunen steken opvallend uit in de ruimte en roepen zowel de pilasterkolommen van de kerk als de uitstekende muren van lokale huizen op.

Graubünden | Jürg Conzett

Jürg Conzett is een vooraanstaande bruggenbouwer van buitengewone
aard. Voordat hij in 1988 zijn eigen onderneming oprichtte, werkte hij zeven jaar lang onder Peter Zumthor. De “Trutg dil Flem” is een wandelpad boven de Flims in Graubünden, dat zich uitstrekt van Segnesboden tot het dorp langs de rivier de Flem. Zeven kleine bruggen bieden verrassende inzichten in het gevarieerde klooflandschap. De voetgangersoversteken zijn ontworpen door de burgerlijk ingenieur Jürg Conzett uit Graubünden.
In 2010 realiseerde de gerenommeerde ingenieur Jürg Conzett een tijdloze brug in Vals, die met subtiliteit de traditionele stenen brugconstructie verenigt met moderne technologieën als gewapend en voorgespannen beton. De boog bestaat uit radiaal geplaatste
stenen platen die direct op het dek rusten en zijwanden van de brug vormen om overstromingswater tegen te houden. Het dek hangt aan de stenen boog via betonnen “vingers” die het metselwerk doordringen.

Project details

Concept

Herderfactory, Albert Herder, Willie van Burgsteden

Tekst credits

Voor credits zie link bij de betreffende onderdelen in het boek.
Herderfactory; Albert Herder, Willie van Burgsteden

Image credits

Herderfactory, Albert Herder, Willie van Burgsteden
Therme Vals Photographs Fabrice Fouillet, published in Divisare
Silva da morts Photographs from ARQUITECTURAVIVA

Meer informatie

Bekijk ook het boek Zürich - Graubünden - 2023
Wilt u het boek als PDF document ontvangen? Stuur dan een bericht via EXEMPLAAR AANVRAGEN met vermelding van het betreffende boek en ontvang het document in uw mailbox.