Cityplot Buiksloterham Amsterdam
Hoe verander je een in onbruik geraakt industriegebied in een levendige woon- en werkwijk zonder een top-down masterplan? En hoe kun je ook maatschappelijke en technologische innovatie aanjagen om de circulaire ambities van het gebied waar te maken? Dat zijn centrale vragen voor Cityplot Buiksloterham, dat begon als een experimenteerplek en nu vorm krijgt.
Prijzen en nominaties
Geselecteerde verhalen
PLAN Amsterdam
Archello
Parool
Dynamisch Masterplan
Het dynamische masterplan voor Buiksloterham is gemaakt in opdracht van woningcorporatie de Alliantie. Er zijn bouwactiviteiten gestart om het monofunctionele industriegebied te transformeren tot een bruisend nieuw stukje Amsterdam dat gaat functioneren als een living-lab. Er worden onder meer 550 woningen en minimaal 4.000 m2 aan werkunits en horecalocaties gerealiseerd. Door middel van het innovatieve stedenbouwkundige, landschappelijke en maatschappelijke ontwikkelingsplan worden de voormalige Nedcoat- en Air Products-terreinen in het havengebied van Buiksloterham op duurzame wijze geregenereerd.
Cityplot is ontstaan uit de behoefte om te heroverwegen hoe conventionele stedenbouwkundige strategieën kunnen worden opengesteld voor flexibelere ontwikkelingsmodellen. Studioninedots wilde het terrein niet conventioneel ontwikkelen in grote, vaste bouwblokken, maar als onderdeel van een flexibel stedenbouwkundig concept genaamd Cityplot en de opdrachtgever De Alliantie steunde het Cityplot concept. Dit concept is een dynamisch proces dat zelfbouwprojecten combineert met sociale huisvesting, woon-werkunits en sociale hubs, waarbij individuen, collectieven, investeerders en kleinschalige ontwikkelaars samenkomen.
Het dynamische masterplan behoudt de eigenheid terwijl het bewoners aanspoort om hun eigen stad vorm te geven. In tegenstelling tot een traditioneel stedenbouwkundig plan met een vaststaand eindresultaat, zal Cityplot Buiksloterham blijven evolueren. Het kleinschalige en gemengde karakter van Cityplots ondersteunt de voortdurende dialoog die essentieel is voor betrokkenheid van de gemeenschap; dialoog tussen architectuur, functies en deelnemers, en tussen stad en economie.
Drie compacte kavels
Architectonisch vertaalt het concept zich hier in drie compacte kavels ten noorden van het Tolhuiskanaal. Ze gaan elk uit van een ideale kavelgrootte van 100×100 meter; deze royale maatvoering biedt niet alleen ruimte voor diverse gebouwtypologieën, maar maakt het ook mogelijk om de indeling van het blok zowel vanaf de straat als naar binnen te ontsluiten. Publieke, semi-publieke, collectieve en private ruimten wisselen elkaar af op verschillende niveaus en dragen bij aan de creatie van de circulaire stad.
Eind 2019 verwelkomde Cityplot Buiksloterham haar eerste bewoners. Het meest oostelijke perceel, Kavel C, heet ook Tolhuiskade en wordt ontwikkeld door Synchroon. Voor alle drie de kavels en hun omgeving wordt nu ook de openbare ruimte en het waterfront ontwikkeld. Cityplot is een collectief, energiek proces waarbij duurzame systemen worden gekoppeld aan en samenkomen in de openbare ruimte.
Cityplot heeft een bijdage geleverd aan de tentoonstelling ‘Hackable Cityplot’ op de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam 2016; een podium voor het delen van expertise en kennis als onderdeel van het voortdurende leerproces bij Cityplot Buiksloterham.
Integrale duurzame systemen
De onderlinge relatie tussen bewoners en de duurzame systemen draagt bij aan een duurzaam en toekomstbestendig gebied. Water speelt een hoofdrol in Cityplot Buiksloterham. Het Tolhuiskanaal loopt prominent door het gebied en de kade vormt niet langer een strikte grens tussen water en stad, maar wordt geïntegreerd in de openbare ruimte. Dan vormt regenwater, in plaats van ondergronds af te voeren, een zichtbaar en tastbaar element om het stedenbouwkundig plan te verrijken – een primeur in Nederland op grote schaal. De groene binnenhoven in gemeenschappelijke tuinen, op de begane grond en op daken houden regenwater vast en voeren het af – dit helpt overstromingen te voorkomen en stabiele klimaatomstandigheden te bevorderen. Het straatbeeld accentueert de beleving van (regen)water, bijvoorbeeld door het te zien stromen langs wegen die geleidelijk aflopen naar de waterkant of geïntegreerd in de trottoirs als landschappelijke elementen. Op basis van nieuwe sanitaire voorzieningen worden woningen in Cityplot Buiksloterham voorzien van een dubbele riolering. Gescheiden afvoer voor zwart en grijs water maakt hergebruik van water mogelijk en grondstoffen kunnen worden teruggewonnen door een gloednieuwe drijvende installatie.
Cityplot is een living-lab en gestart als proeftuin voor innovatieve stedenbouw, Cityplot Buiksloterham ontwikkelt architectuur, openbare ruimte en landschap als één compleet geïntegreerd systeem. De belangrijkste stakeholders van het gebied Buiksloterham ondertekende het manifest waarin dit gebied tot ‘living lab’ wordt verklaard en de ambitie voor Cityplot Buiksloterham als proeftuin voor innovatieve stedelijke ontwikkeling wordt ondersteund.
Project details
Urban Design
Studioninedots met Albert Herder,
Delva Landscape architecture & urbanism
Intervisie
Albert Herder, (Studioninedots)
Supervisie
Paco Bunnik (gemeente Amsterdam)
Gert Kwekkeboom (CIVIC Architects)
Client
De Alliantie, Synchroon
Type
Urban development plan, plot 29.000 m2, for 67.500 m2 bvo; ca 550 apartments, houses and 4.000 m2 working space
Location
Distelweg, Buiksloterham, Amsterdam, NL
Design-Completion
2013-ongoing
Image credits
Studioninedots, DELVA Landscape Architecture/Urbanism, Vero Visuals
Meer informatie
Studioninedots/Cityplot-Buiksloterham
Juryrapport Gulden Feniks 2022
Cityplot concept
Circular Cities DELVA, Studioninedots en Metabolic.
Rapport Circulair Buiksloterham Metabolic, DELVA LA, Studionindots.